Ο Τυρός μετά την επανάσταση

Μετά την Επανάσταση του 1821, όταν έγινε η πρώτη διοικητική διαίρεση της χώρας, δημιουργήθηκε η «Διοίκησης Κυνουρίας» η οποία περιλάμβανε όλα τα χωριά της Κυνουρίας η οποία λειτούργησε ως και το 1836.

Το 1836 με την δημιουργία των πρώτων Δήμων της Ελλάδος και σύμφωνα με το ΦΕΚ, αριθ. 80 (Παράρτημα) της 28-12-1836, δημιουργείται ο Δήμος Λιμναίων με τους οικισμούς Λεωνίδιο, Τυρός, Μέλανα και έδρα το Λεωνίδιο.
Στα 75 χρόνια λειτουργίας του Δήμου Λιμναίων μέχρι και την κατάργηση του το 1912 δεν βρίσκουμε  οικισμό με την ονομασία Σαπουνακαιϊκα , επίσης οι εκλογικοί κατάλογοι του Δήμου Λιμναίων περιλαμβάνουν τρείς οικισμούς Λεωνίδιο , Τυρό και Μέλανα δηλαδή τον Τυρό ενιαίο οικισμό. 

Στις απογραφές από του Ελληνικού κράτους από το 1828 η οποία ήταν και η πρώτη ως και αυτή του 1911 δεν υπάρχει οικισμός με την ονομασία Σαπουνακαιϊκα αλλά όπως είπαμε πριν περιλαμβάνουν τρείς οικισμούς Λεωνίδιο , Τυρό και Μέλανα δηλαδή τον Τυρό ως ενιαίο οικισμό.

Αυτό συμβαίνει αυτό διότι ο σημερινός οικισμός των Σαπουνακαιϊκων ονομάζονταν Παλαιός Τυρός ο οποίος περιλάμβανε τρείς γειτονιές δηλαδή τον Παλαιό Τυρό την παραλία και των Άνω Τυρό σύμφωνα με αναφορές παλαιοτέρων αλλά και αρχείων του Δήμου Λιμναίων και των γενικών αρχείων του κράτους και είναι η συνέχεια του αρχαίου οικισμού.

Όπως είπαμε παραπάνω από την αρχαιότητα πολεοδομικά ο οικισμός Τυρός βρισκόταν στο σημερινό λόφο του κάστρου με το αρχαίο λιμάνι του στη θέση καραβοστάσι περίπου 100 μέτρα ενδότερα αφού ο αιγιαλός ήταν σε άλλη θέση από την σημερινή και μέχρι τα σημερινά Σαπουνακαίϊκα και Άνω Τυρό.

Ο οικισμός Άνω Τυρός αναπτύχθηκε και έγινε η πολυπληθέστερη γειτονιά του ενιαίου Τυρού κυρίως μετά την καταστροφή του Πραστού από τον Ιμπραήμ πριν ήταν το πέρασμα για το οροπέδιο και τον αρχαίο οικισμό του Ρέοντα δηλαδή της σημερινής Παλιόχωρας.

Το 1912 με νόμο καταργούνται οι μέχρι τότε δήμοι που δημιουργήθηκαν το 1836 και δημιουργούνται νέοι δήμοι και κοινότητες σε όλη την Ελλάδα.

Ο Δήμος Λιμναίων καταργείται και δημιουργούνται οι κοινότητες Λεωνιδίου, Τυρού, Μελάνων, Πραγματευτής και Σαπουνακαιϊκων

Με το ΦΕΚ 252Α - 24/08/1912 ο ενιαίος οικισμός Τυρός αποσπάται από το δήμο Λιμναίων και διασπάται σε δύο ξεχωριστές κοινότητες στην κοινότητα Τυρού ο οποίος είναι ο σημερινός Άνω Τυρός και Σαπουνακαιϊκων ο οποίος είναι ο Παλαιός Τυρός ο οποίος μετονομάζεται σε Σαπουνακαιϊκα.

Ο νόμος αυτός επί κυβερνήσεως Ελευθερίου Βενιζέλου προέβλεπε πως όσοι οικισμοί είχαν άνω των 300 κατοίκων και σχολαρχείο δύναται να ανακηρυχτούν αυτόνομες κοινότητες.

Στην απογραφή του 1911 (Δήμος Λιμναίων) ο ενιαίος Τυρός είχε 686 κατοίκους τα ενιαία Μέλανα τα οποία περιλάμβαναν και την σημερινή Πραγματευτή 400 κατοίκους και το Λεωνίδιο 3916 κατοίκους.

Στον ενιαίο οικισμό του Τυρού υπήρχαν τότε δυο σχολαρχεία τα οποία οι κάτοικοι είχαν δημιουργήσει λόγω της απόστασης των δύο οικισμών, το ένα στην γειτονιά του Άνω Τυρού και το άλλο στην γειτονιά του Παλαιού Τυρού στα σημερινά Σαπουνακαίϊκα αυτό ήταν που έδωσε το δικαίωμα ώστε ο παλαιός Τυρός να γίνει ξεχωριστή κοινότητα αλλά και ότι οι δυο αυτές γειτονιές είχαν περίπου από 300 κατοίκους.

Σημείωση: Εντός του ενιαίου Τυρού υπήρχαν διάσπαρτες γειτονίες στις οποίες είχαν φτιάξει μαζί τα σπίτια τους οικογένειες από τις οποίες και πήραν το όνομα τους αυτές οι γειτονιές.

Δεν γνωρίζουμε ιστορικά ποιοι το ζήτησαν και για ποιούς λόγους κοινωνικούς -οικονομικούς – πρακτικούς κ.τ.λ αυτό χάθηκε με τα χρόνια που πέρασαν.

Αυτό όμως που απέδειξε η ιστορία είναι πως ήταν το μέγιστο λάθος των προγόνων μας να χωρίσουν τον Τυρό σε δυο ξεχωριστές κοινότητες.

Κατα την περίοδο πρίν και μετα τους Βαλκανικούς πολέμους και μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οι κάτοικοι του Τυρού όπως και σε όλη την Ελλάδα ασχολούνται κυρίως με την ελαιοκομία τα εσπεριδοείδή και την κτηνοτροφία ιδιαίτερα στο οροπέδιο της Παλιόχωρας όπου εκτρέφουν τα ζώα τους και καλλιεργούν σιτάρι κ.α

                                             

Οι κάτοικοι του οικισμού της Παραλίας ο οποίος αρχίζει να αναπτύσεται ασχολούνται με την αλιεία και το εμπόριο δια θαλάσσης ως ιδιοκτήτες καικιών και πολύ απο αυτούς ως πληρώματα δημιουργόντας έναν αρκετά μεγάλο στόλο εμπορικών καϊκιών.

Μεταφέροντας τα εμπορεύματα και ανθρώπους απο τον Τυρό και το Λεωνίδιο στο Νάυπλιο τις Σπέτσες την Ύδρα τα νησιά των Κυκλάδων τον Πειραιά και άλλα μακρινότερα λιμάνια.

Ο Τυρός αναπτύσει μέσα απο το εμπόριο ιδιαίτερα στενές σχέσεις με το νησί των Σπετσών

Στην Παραλία δημιουργούνται αποθήκες εμπορευμάτων υπάρχουν σκάλες για την πρόσδεση καικιών με την μεγαλύτερη να βρίσκεται στην θέση Πλατάνα στο σημερινό λιμάνι και λειτουργεί τελωνείο.

Η σύνδεση με τα αστικά κέντρα λόγω του ανύπαρκτου οδικού δικτύου γίνεται εκτός απο τα καϊκια και με πλοία της γραμμής που πιάνουν στις σκάλες της περιοχής (Παράλιο Άστρος,Τυρός, Λεωνίδιο)  1-2 φορές την εβδομάδα.

Σε πολλά φύλλα της εφημερίδας Κυνουρία βλέπουμε τις προσπάθειες και την αγωνία των κατοίκων για την κατασκευή προβλήτας για τον ελλημενισμό και την φωρτοεκφόρτωση ανθρώπων και εμπορευμάτων αφού όπως λένε έγγραφα της Κοινότητος πρός την Νομαρχία Αρκαδίας, τα καϊκια του Τυρού είναι τα περισσότερα στην περιοχή και συνεισφέρουν τα περισσότερα χρήματα εις το Λιμενικόν Ταμείον,δυστηχώς αυτό δεν θα γίνει πραγματικότητα πρίν τα τέλη της δεκαετίας του 60.

Διαφήμιση της εποχής στην Εφημερίδα Κυνουρία το 1927 για το ατμόπλοιο Κεραυνός

Πρίν αλλα και μετά τους Βαλκανικούς πολέμους όπως και σε όλη την Ελλάδα αρχίζει η μεγάλη μάστιγα της μετανάστευσης κυρίως για την Αμερική όπου αρκετοί ντόπιοι φεύγουν για ένα καλύτερο αύριο.

Στα αρχεία του Έλις Άιλαντ στην Νέα Υόρκη βρίσκουμε τους πρώτους μετανάστες απο τον Τυρό το 1899.

Επίσης στον Πειραιά αρχίζει να δημιουργείται μια σημαντική παροικία Τυριωτών αλλά και άλλλων Τσακώνων οι οποίοι με τα χρόνια προοδεύουν και ευημερούν στο Μεγάλο Λιμάνι.

Συνεχίζεται..